Կրթության և Գիտության վրա կատարված ծախսեր

ԿՐԹՈՒԹՅՈՒՆ 

2017 թ. պետական բյուջեի նախագծով նախատեսված կրթության բնագավառի ծախսերը (առանց գիտության գծով ծախսերի) կազմում են 128,539.8 մլն դրամ՝ 23.5 մլն դրամով կամ 0.02 տոկոսով պակաս քան 2016թ.: 

Կրթության ոլորտի ծախսերի հիմնական մասը կուղղվի. Հանրակրթության ոլորտին, որի գծով 2017 թ. նախատեսվել է 77,423.3 մլն դրամ: Ծախսերի աճը 2016 թ. նկատմամբ կազմել է 463.7 մլն դրամ կամ 0.6 տոկոս: «Ներառական կրթություն» ծրագրին. 2017 թ. նախատեսվել է

3,838.1 մլն դրամ: Ծախսերի աճը 2016 թ. համապատասխան ցուցանիշի նկատմամբ կազմել է 783.1 մլն դրամ կամ 25.6 տոկոս` պայմանավորված հիմնարկների թվի` 36-ով և երեխաների թվաքանակի` շուրջ 1.3 հազարով ավելացման հետ կապված ծախսերի աճով: Հատուկ կրթության և մասնագիտացված հանրակրթական ուսուցմանը. 2017թ. նախատեսվել է 5,313.7 մլն դրամ` հատուկ և մասնագիտացված հանրակրթական դպրոցներում 4.6 հազար սաների ուսուցման կազմակերպման գծով: 2016 թվականին 30 հաստատություններում ընդգրկված 4.7 հազար սանի դիմաց: 2016 թ. նկատմամբ ծախսերը նվազել են 324.3 մլն դրամով կամ 5.8 տոկոսով: «Նախնական մասնագիտական (արհեստագործական) կրթություն» դասին. 2017 թ. նախատեսվել է 2,584.0 մլն դրամ, որը 2016 թ. նկատմամբ նվազել է 43.1 մլն դրա- մով կամ 1.6 տոկոսով: «Միջին մասնագիտական կրթություն» դասին. 2017 նախատեսվել է 8,430.8 մլն դրամ, որը 2016 թ. նկատմամբ աճել է 639.3 մլն դրամով կամ 8.2 տոկոսով: Բարձրագույն կրթության գծով 2017 թ. նախատեսվել է 11,951.2 մլն դրամ, որը 2016 թ. նկատմամբ նվազել է 282.6 մլն դրամով կամ 2.3 տոկոսով: 14 «Արտադպրոցական դաստիարակություն» դասին. 2017 թ. նախատեսվել է 4,484.3 մլն դրամ, որը 2016 թ. նկատմամբ նվազել է 215.8 մլն դրամով կամ 4.6 տոկոսով: «Լրացուցիչ կրթություն» դասին. 2017 թ. նախատեսվել է 1,396.9 մլն դրամ, որը 2016 թ. նկատմամբ նվազել է 71.5 մլն դրամով կամ 4.9 տոկոսով: Միաժամանակ կրթության ոլորտում նախատեսվում են շարունակել և իրականացնել արտաքին աղբյուրներից ստացվող նպատակային վարկային և դրամաշնորհային միջոցներով հետևյալ ծրագրերը. ՀԲ աջակցությամբ իրականացվող Կրթության բարելավման ծրագիր. Ծրագրով նախատեսված աշխատանքների իրականացման նպատակով 2017թ. ծրագրված է 2,432.1 մլն. դրամ, այդ թվում վարկային միջոցներ` 2,117.6 մլն. դրամ, համաֆինանսավորում` 314.5 մլն. դրամ: Ասիական զարգացման բանկի աջակցությամբ իրականացվող Դպրոցների սեյսմիկ պաշտպանության ծրագիր. Ծրագրով նախատեսված աշխատանքների իրականացման նպատակով 2017թ. ծրագրված է 2,272.1 մլն. դրամ, այդ թվում վարկային միջոցներ` 1,735.1 մլն. դրամ, համաֆինանսավորում` 537.0 մլն. դրամ:

ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ 

2017 թ. պետական բյուջեի նախագծով գիտության բնագավառի ծախսերը կազմում են շուրջ 14,425.4 մլն դրամ: 2017թ. պետական բյուջեի նախագծով ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության գիտության պետական կոմիտեի ապարատի պահպանման համար նախատեսվել է 160.6 մլն դրամ` 2016 թվականի հաստատված բյուջեի 160.3 մլն դրամի դիմաց: 2017 թ. պետական բյուջեի նախագծով գիտատեխնիկական գործունեության համար նախատեսվել է շուրջ 14264.8 մլն դրամ` 2016 թ. 14153.5 մլն դրամի դիմաց, կամ` 111.3 մլն դրամով ավել՝ Բազային ֆինանսավորում ստացող կազմակերպությունների համար 2017 թ. նախատեսվել է 10053.4 մլն դրամ` 2016 թ. 10004.5 մլն դրամի դիմաց: Պետական նպատակային-ծրագրային ֆինանսավորման համար նախատեսվում է 1848.0 մլն դրամ` 2016 թ. չափով: Պայմանագրային (թեմատիկ) ֆինանսավորման համար նախատեսվել է 1523.0 մլն դրամ` 2016 թ. 1359.2 մլն դրամի դիմաց, կամ աճը կազմում է 163.8 մլն դրամ: Գիտաշխատողների գիտական աստիճանների համար հավելավճարներ տրամադրելու համար, նախատեսվել է 840.3 մլն դրամ` ընթացիկ տարվա 941.7 մլն դրամի դիմաց: 

Գտնվելով նոր տնտեսկան համակարգի մեջ, այն է գիտելիքահենք տնտեսության մեջ կարևոր հանգամանք է այն, թէ որքան գումար է հատկացվում գիտակրթական ոլորտի կայունացմանը՞

Ուսումնասիրելով վերը ներկայացված տվյալները կարել է նշել, որ այդ առումով ՀՀ-ն այդքան էլ բարենպաստ վիճակում չէ։ Մի կողմ դնելով ծախսված գումարների օգտակարությունը, կարևորությունը և նրանց ճիշտ կառավարումը, ցանկանում ենք ուշադրություն դարձնել հետևյալ գործոններին։

1. Կրթության ոլորտին հատկացված ֆինանսկան միջոցները 2017թ․ 2016թ․ համեմատ կրչժճատվել են 0,02 տոկոսով, այն դեպքում երբ մի շարք առաջատար երկրներ տարեց տարի ավելացնում են այդ գումարները։
2. ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության գիտության պետական կոմիտեի ապարատի պահպանման համար նախատեսվել է 160.6 մլն դրամ` 2016 թվականի հաստատված բյուջեի 160.3 մլն դրամի դիմաց, կամ 0,18 տոկոս ավել նախորդ տարվա համեմատ։ Սա վարչական հատվածի ծախսերն են։
3. Գիտաշխատողների գիտական աստիճանների համար հավելավճարներ տրամադրելու համար, նախատեսվել է 840.3 մլն դրամ` ընթացիկ տարվա 941.7 մլն դրամի դիմաց: Կամ հավելավճարները կրճատել են գրեթե 10,8 տոկոսով։

Պարադոքսալ իրավիճակ։ Մի կողմից կրճատվում է բուն գիտական գործունեությանը նպաստող գումարները, մյուս կողմից ավելանում ադմինիստրատիվ ծախսերը։

ԳՀՏ համատեքստում անտրամաբանական եմ համարում, կրճատել հիմնական ռեսութրսների /գիտաշխատողների/ հավելավճարները ի օգուտ սպասրկող անձնակազմի։ 

Արտադրության համատեքստում կարելի է կատարել հետևյալ համեմատությունը՝ հիմնական հումքի և ռեսուրսների հաշվին կատարել խնայողություն և դրանց հաշվին անձնակազմի համար գնել նոր հագուստ կամ այլ պարագաններ։

Մտահոգիչ է նաև այն փաստը, որ կատարված ծախսերը չեն ենթարկվում մանրակրկիտ մոնիտորինգի և չեն գնահատվում նրանց արդյունավետության մակարդակը։ Իսկ այդ պարագայում հնարավոր է վատնել հսկայական գումարներ և չունենալ որևէ արդյունք։